Халықаралық балалар күніне арналған қоғамдық дәрісте психолог Лайдмила Петровская барлық жерде балалардың құқықтары қандай бұзылатынын және ол туралы не істеуге болатынын айтып берді. Негізгі осылар.
Сәбилер
1. Ата-аналармен бірге болу құқығы
Алайда қазіргі мегаполистегі өмір салты баланың ата-анасынан ерте бөлінуін қарастырады. Барлық жерде біз ата-аналарды ауыртпалық ретінде қабылданатын балалардан босату керек деген пікірді табамыз.
Қазір ананың жүктілігі және босануы бойынша демалыстан ерте шығуы қалыпты деп саналады. Көбінесе бұл әйелдер балаға аз көңіл бөлгені үшін өздерін кінәлі сезінеді. Олар мансап пен балалар арасында жырланады.
Біздің қоғамның маңызды міндеті – аналарды осы ауыр таңдаулардан құтқару. Қазірдің өзінде көптеген шешімдер бар: бұл қашықтықтан жұмыс істеудің барлық нұсқалары, икемді жұмыс уақыты, ата-аналар мен коворкинг-кеңістіктер арасында бала күту демалысын бөлу.
2. Бекіту құқығы
Бұл құқықты бұзудың ең айқын мысалдарының бірі ауруханаға жатқызылған жағдайда баланың ата-анасынан бөлінуі болып табылады. Емдеуден өтіп жатқан балалар, әсіресе ауырсыну процедурасынан өтіп жатқан балалар бекітуді сақтауы қажет.
Мектеп жасына дейінгі балалар
3. Еркін ойнау құқығы
Еркін формадағы рөл ойнау – мектеп жасына дейінгі балалар ұйықтамаған немесе тамақ ішпеген кезде барлық уақытта дерлік айналысуы тиіс қызмет. Бұл олардың одан әрі дамуы, білім алуы, дене дайындығынан бастап, басқа адамдармен қарым-қатынас орнату қабілетіне дейінгі барлық нәрсеге өз-өзіне деген сенімі үшін үлкен маңызға ие.
Қазір бізде апатты жағдай бар. Біріншіден, балалар бір-бірімен күні бойы ересектердің бақылауынсыз ойнаған аулалар іс жүзінде жоғалып кетті.
Екіншіден, ойын ерте біліммен алмастырыла бастайды, ол мектепке дейінгі балалық шаққа толықтай тағдыр тәлкегіне ұшырайды. Мұның бәрі ата-анаға байланысты. Егер мектеп жасына дейінгі балалар ең алдымен ағылшын, математика және логика бойынша 4 жастағы балалар үшін мүлдем пайдасыз сабақтар үшін емес, көңілді өткізу мүмкіндігін сұраса, онда мекемелер оларды жартысына дейін қарсы алуға тиіс болады.
4. Адалдық құқығы
Ата-аналардың ажырасу процесіндегі балаларды бөліп алуы жарқын мысал болып табылады. Ересектер арасында бәсекелестік бар, бұрынғы жұбайын қалай жоққа шығаруға болады, оны ата-ана ретінде қалай беделін түсіруге болады, баланы адалдық қақтығысына қалай тартуға болады және оны өз жағыңа алуға мәжбүрлейді. Осы уақытқа дейін еліміздегі отбасылар өздерінің қарама-қайшылықтарын адами жолмен шешіп, баланың психикасын жарақаттамау үшін мемлекет тарапынан ешқандай көмек ала алмай отыр.
Мектеп оқушылары
5. Өзiңiз болу құқығы
Мектеп баланы азаптайтын орын болмауы керек. Барлық дерлік балалардың зорлық-зомбылық құрбаны болуы, зорлық-зомбылыққа қатысуы немесе зорлық-зомбылықтың куәгері болуы қалыпты жағдай емес.
Көптеген мектеп оқушылары адамның өзінің сыртқы келбетіне байланысты, оның артық салмағына немесе сыртқы келбетінің, тері проблемаларының, жаман киімнің немесе басқа да нәрсенің болмауына байланысты бұзақылық жасауды қалыпты және қалыпты деп санайды. Интернетте белгілі бір стандарттар талап етілетін, авторлар ойлап тапқан көптеген ресурстар бар, оларды сақтау керек. Ал егер кімде-кім мұны жасамаса, онда қорлауға, қорлауға, оқшаулануға қауіп төндіруге болады. Бұл ата-ананың бас тартуын тудырмайды, дегенмен, шын мәнісінде мұндай кез келген құбылыс, кез келген осындай мәтін балаларға соққы болып табылады.
Жасөспірім
6. Тәуекелге бару және өзіңізді тексеру құқығы
Жасөспiрiмдер өздерiн тексеруге, бастамашылықтан ересектерден бөлiнуге, өздерiнiң кейбiр сын-тегеурiндерiне, нақты тәуекелдерi мен қорқыныштарына ие болуға тиiс болатындай етіп жасалған. Біз онсыз да істей алмаймыз, балаларға бәріне тыйым салынғанбыз, оларды бақылаймыз.
Ол іс жүзінде нашар аяқталады. Олар ережелерді бұзудың, өздерін тексерудің, тәуекелге барудың көбірек (және қауіптірек) тәсілдерін табады.
Әзірге біз тыйым салу оңай нәрсеге тыйым салып жатырмыз. Криминалдық жағдайды жақсарту жорыққа тыйым салудан әлдеқайда қиын. Қазір бәріне дерлік тыйым салынған, ал балалар қандай да бір күңгірт істермен айналыса отырып, бастарын қабырғаға соғуға кіріседі. Бұл өте қауіпті үрдіс.
Жасөспiрiмдерге нақты жауапкершiлiктi өз мойнына алу, нақты қызметпен айналысу мүмкiндiгi қажет. Бұл волонтерлік жұмыстың, экспедицияларға қатысудың қандай да бір түрі болуы мүмкін.
Жасөспiрiмдер жұмыс iстеп, күнкөрiс таба білуi тиiс. 14-16 жастағы адамның біздің елімізде жұмыс табуы іс жүзінде мүмкін емес. Балаларға бұл жағдайдан «дернәсілдер» көмек көрсету қажет, бұл оларды іштен жояды және көбінесе қауіпті мінез-құлық тудырады.
7. Қорытындыға құқық
Қазір жасөспірімдерге тікелей және жанама түрде хабар тарататын нәрсе: «Сен ешкім емессің, өз пікірің болмауға, отыруға және сабақ алуға, емтиханға дайындалуға болмайды, айналаңызда болып жатқан оқиғалар туралы ойлануға құқығыңыз жоқ, әлеуметтік әділеттілік мәселелерін талдауға құқығыңыз жоқ, өз еліңіздегі саяси құрылым мәселелерін талдауға құқығыңыз жоқ.
Жасөспiрiмдер мен жастар үшiн ойлану құқығы, пiкiрге ие болу құқығы өмiрлiк маңызы бар. Бұл олардың ғасырының міндеті. Олар одан ешқашан бас тартпайды. Олар ешқашан ғаламдық проблемалар туралы ойланбастан өз ойлары мен ойын-сауықтары туралы ойлана алатын балаларға қарауға келіспейді.
Ересектер үшін осы жастағы балаларды мемлекеттік қысымның қандай да бір мызғымас түрлерінен қорғау маңызды. Жасөспiрiмдер өздерiнiң өз пiкiрлерiне құқығы бар екендiгiн сезiнгенi өте маңызды.